Tuesday, March 31, 2009

Sulhnu Hluite Tlawh Thu

March thlatir khân tum loh deuh maiin Delhi ka zu chuang chhuak leh ngawt peka - Tuntum chu West Bengal Circle a kan hotunu ber 'Contempt of Court' vanga 'Arrest Warrant' pek theih mai anih vanga min kaltir ani e. 'Consumer Forum Case' anih avangin 'Supreme Court' lam nilo deuh 'Patiala House Court' lamah ka tuan thunga. "India Gate hmuh a khât tawh bawka a ziaawm dawn hi kan ti deuh a", mahse a rei tual tuala Lawyer pa hmel kha kan hne nghal pang a.

Mahse vanneihthlâk takin ka sulhnu hlui chhuikir thei turin hunawl ka neih hlauh maia - Metro te Mall Road a lo thleng ve tawh bawk nen (Ka chhuahsan dawn khân an ti tan eih eih kha ania). Tichuan kan va thlengphei ta ngeia, Mall Road pawh a hmel alo danglam ta hle mai. Amaherawhchu DU Campus chhûng tak chu englem a danglam tehchiamna ka hmu lem hleilo a. Hindu/St. Stephen's/Ramjas/Delhi School of Economics/KMC in rina kawng phei chu a lo tlahniam tawh hle zawk a.

Ka hmuh châk ber Kirori Mal College leh Hostel kan thleng phei chu ka rilrua ah, "Bihari pâ, Namo kan tih mai, leh a tehawm pâ Bangladesh mi in ngeihlo lutuk thin - An insual thelh ngai ziah kha" a rawn lang hmasa ber a. A dawta, "Kennedy Singh-a, Metei, zai thiamlo zet mai ina corridor pheia 'ISwear, I Swear....' (A bâk hrelo chu) a ti chuai raih raih lai te" leh "Kan cook huaisen zet Mahesh-a, Uttarakhand mi, in thlenga Jat palian zet, ka thianpa ni bawk, Kadian-an a hnekna lo indan zar zar vanga thleng a kawih chhiat vek te" kha ka ngaihtuah let a, a rukin ka khi phei vur vur a. Thawveng hlir awmkhawm kan ni bawka kan lo hoin kan lo hlimtlâng thei thin ngawtin ka hria - A bik takin Mess Secretary in chawhmeh a tih tuiloh emaw, a tih tui deuha 'Mess Bill 'tam vanga General Body Meeting hma a Voucher/Challan a mal te te a a chhiarchhuah lauh lauh lai te kha aw !! Hostel Warden lah rawn lut tha ngam bawk lo, a lo va han thulo mai mai tak e aw - Kan luhchilh fo lehnghala, mahse mamawh ni kha chuan nui sângin !!

Pawi ka tih deuh mai chu kan football field, nitina kan lo khelh ve na thin, kha Commonwealth Games thlen an tum avanga an lo tihchhiat vek khân ka rilru a tina hle mai. Hostel-a awmten Mauritius ho kan khelhpui apianga, "Corner tih aia 'koniak, Koniak' " antih thinte, Concert en a kan lâm mup mup lâi te, leh Inter-College Basketball a mahni College theuh tana kan au chel chul lâi te kha a ri lawn leh tawh ngai tawh dawn loh avangin. Kan kumtin 'Annual Ritual' - Ramjas Hostel a N-E mi leh Bihari ho - Exam hnai tawh si mahse kumtluana chhiar talo mangang insual buai va thelh ngai ziah te kha chu anla ti em ang chu. Hemite hi an turu thin riau alawm, Warden in Film thalo chhuah awih tawh loh a ti vei khanglanga - A kawt a full volume in an chhuah siah tak kha mawle. A sim hminhmak an ti bawk !! An thingpui zuarpa lah an batral sak deuhthawh reng nen !!

Ho viau hlawm e tilo chuan khâng kan zirpuite kha tunah chuan an puitling tawh hlawm khawp mai. Hna puitling deuh deuh thawkin nupui fanau annei deuh vek tawh e. Ka zirpui Premchand Meena pawh India Railways Account Service hmui in a awm tawh nghe nghe. English kha a va han thiamlo ve tak e aw - Hindi/English Dictionary nen notes kha a siam ve tlauh tlauh thina. Hmangaihna lâh kha anla na em em khawpa - Kan classmate, Delhi mi leh a duh em em, kha biahthu a thisen ngatin zuk ziak vel a, an inneih phah chuang tawp silo !! Rajiv Roka, Sikkimese mi, thawveng fâ thin pawh kha tunah chuan Gangtok ah B.Ed zirtirtu zuk ni ve rân tawha. Arunachal ho kha chu, an ram a la changkâng lo bawka, an zawh rualin hna an hmu zel a. Thianpa 'Chhotu Ram' a pawn DU a Lecturer hna a thawk tawh bawk a - Ani kha chu a inla serious ve thei khawp mai. 'Cool' hi antum ve thei khawpa, mahse nula pakhat lakah tih loh chuan - A hming chu sawilo mai ang..he he he. Bihari ho kha an inziak tling deuh vek a, Jat ho kha chu l'Farming' lamah an lut deuh vek thung.

PG ah pawh khan kan la ho reng nachungin kan ziaawm deuh hlek tawh zawk. Mizo paruk lâi kan awma - Thawhlehni, sa hmeh loh ni, a sa man chawitur kha Carrom Board khelin Inrinni ah kan chingfel tlângpui thin. 'Pui Dula Renthlei 'of Lunglei a ngaihawm thin khawp mai,"Sawhthing an zai dip" hla, ama phhuah ngei, guitar nena an perh thin kha chu 'Mizo Blues' diktak ani ve ngawtin ka hre thin. "Nunhlui te ngaiin ka au ruai" han ti em tur chuan tunah hian ka hlim zawh mahin ka inhre si a chuvangin - Khâng hunlai boruak, engto neih miah loh lâi, mualliam ta hi a ngaihawm ve thin khawp mai tiin kan tlip mai ange.

KMC luhna (kan hmang meuhlo)
KMC Hostel
KMC leh Kamla Nagar kalpawhna
Chawlhlawk laia kan thutna thin
Delhi School of Economics, PG ka zirna
PG Men's Hostel kawt
University of Delhi, Administrative Building luhna pakhat

Tuesday, March 03, 2009

Hrânghlui Nen Kan Inkawm

Vawiin chu hepa hi a lo lenglut hlawl mai a, Bengali ho hi thil sawisel leh thil dil lamah Hnam taima tak annih avangin , "Engtak chu duh ang maw" ka ti rilru nghâl ngawt pek a. Bengali lungnilo tih lungawi harsat zia hrelo tân chuan, "Thlarawka" pawh min ti maithei mahse min tlawhtu zawng zawngte hi nuisânga chhuahtir leh hi ka nitin hna pakhat ve ania.

Tihdân thin angin thutna kawhhmuh pahin, "Enge ka tihsak theih ang che" tiin ka zawt a. "Hei 6th Pay hnuah hian ka Pension hlawh hi an tipung loa" tiin min chhâng a. Kum sawmruk pel fel erh awrh anih dawn - Anni ho kha chu kan tihfelna a rei tawha - hi ti rilru nauh nauh chungin a kum zah ka han zawt leh a. "Kum 81 ka ni" ti a min han chhang zet chu min barakhaih chiang hle, a thothang a la tha fu si a - A rawn len ni lah ni a sat mai bakah a uap churh lehnghala.

Tichuan endân danglam tawh tak chungin kan ti ti chho zel a. 1st May, 1928 ni a lo piangin kum 1949 khân P&T ah hna tluang taka a thawh hnuin 4th June, 1986 ni a chawlhsan hi a lo ni renga. Hrânghlui diktak kawm ka ni bawk a, a hna kan zawh tawh hnu pawhin, dilchhut leh chipchiar takin thil ka zawt chho zel a. Kan ram puipa Mahatma Gandhi an Kulkhut tlawh tuma a kut chelh chunga a car chuanna a um ngar ngar thute, Netaji Subhas Chandra Bose a leh a unaute chanchin te, Hmanlai a Kulkhut a faizia thute, CPM ten West Bengal State hnufual an nih tir dân te, leh thil dang dangah te kan pakai chho zel a.

Kan thusawi zawng zawnga ka bengverh ber erawhchu khawvlel a thlirdan leh a invawnfel dan kha a ni. "Engkim hi hlim leh lawm taka dawnthiam zel leh nitin insawizawina neih hi tun thlenga ka hriselna chhan a ni" a tih khân ka rilru a khawih hle. Mizo chu ni se tar awmin a awm daih tawh awm si a, mahse kan Pu a kha chu a la harhin a thothang pawh a la zang veh vawh khawp mai. A tawi zawngin a lu a zawh mai bâkah mihring mihrinna ah pawh pa vântlâng chunglam a ni. A fanu hi Doctor niin tunah CMO hna a chelh mek a, a Fapa pawh IIT, Kharagpur chhuak niin US a a hna bânsanin a Pa a enkawl turin tunah Tata Company zawm a ni a. A kum ang zât hi Pathian khawngaihna zârah dam mah ila amah ang hi ka ni phâk ve angem aw !!

Pu Sisir Kumar De (Kum 81)
Thomas Wall Clock

N.B. Min tlawh nachhan chu 6th Pay hnuah kum 80 chunglam tân 20% of Pension hisâpa tihpun sak an nih vâng a ni. Hmanlai Kulkhut thlalak pek min tiama ka lawm angreng hle. A chunga Wall Clock ka târlan hi early 1800's ah British ho siam a ni a, mahse a la tha khawp mai. Kan Pu a nen hian thilhlui mah ni se an neulo dun khawp mai.