Wednesday, April 14, 2010
Ziro Diary
Ziro hi Lower Subansiri District Headquarter leh mihring 50, 000 bawr vel chenna khua niin a lar angreng khawp mai. Khaw hlui pawl tak, 1897 daih tawha British ho lo tlawhpawh tawh, anih bakah tunhma a District pali te – Upper Subansiri, Lower Subansiri, Papum Pare, leh Kurung Kumey - rorelna hmunpui ṭhin ani bawk. He District san zawng hi feet 5538 aṭanga 8000 inkar ani tlangpui.
Nyishi Hnam hian tamber nihna an hlawh a, a State pumpui zawnga chhut pawhin an tamber tak e – District 5 ah an inzarpharh tlat a. Mahse Ziro leh a bul hnaivai ah hian Apatani Hnam an bit thung a; amaherawhchu an tlemtham in 26, 000 thuartham vel chauh a chhiar an ni. Ziro hi New Ziro/Hapoli leh Old Ziro/Hari Village a awma, mahse kms 5 lek a inhlat leh khaw inzawm thawhthang an ni mai e. A hmasa zawk hi khawthar leh sawrkar hmunpui niin a ziaawm angreng hle bawk.
San lamah 5131.23 aṭanga 5157.48 feet ni mahse Ziro hi tlang leh tlang inkara phaizawl zaupharh duai leh leilet neih theihna hmun ṭhatak niin hmasawnna kawng tamtak ah hmalak mek a ni. A chhehvel tlangpanga farkung hringdup chhumin a bawh pawt chiai han thlir phei chuan ramdang mite a hip nachhan hi a hranahraia suangtuah a ngailo awm e.

Hetiang khawpa ram ṭha Hnam tlemzawkin an han chang daih mai hi engemawni danglamna tak an nei ani phawt ang? Donyi-Polo leh Kristianna Sakhua ah Nyishi ho nen an thuhmun tih lovah chuan danglamna an lo nei tehreng mai :-
Wet Rice Cultivation: An luidung neihchhun hi hmasang aṭang tawhin kutlawngin tuikawngte siam danglam in phairama an buhchin dan angin an ching ve thlap a. He tuikawng hian khawl nilo ‘Pressure’ hmangin leilet te hnianghnar tawkin tun thlengin tui in a la chawm thei a. Tin, engkimah ran chhawr/khawl hman anih bawk loh avangin UNESCO pawhin ‘World Heritage Site’ a puan a tum mek ani.
Hmunsanga awm leh rawmvawt tih takah buhphun hun hi February ah ti ṭan in October ah buhvuak/buhseng ani thung a. Hemi bakah hian May thla aṭangin tuikawngah - Pakho/Hetey - sangha te khawi in July-September velah eikhawp an tling leh a, sangha tui tak ni a sawi ani leh bawk.
Mak danglam tak mai chu an mipate hian thingphurh leh zu in bak tih han tum miah lova, engkim an hmeichhiate hian an thawk vek a – Khawvawt hnuaia tui dai renga thawk an ni bawka Apong, an Zu taivawn hi, nilengin an in e an ti alawm. Tin, July thla hian buh thar tam nan leh hnamtin te tana malsawmna anih nan Kut angreng deuh Dree an hmang ṭhin bawk. Englekhawle he hmun pilril tak mai hi a intodelh tawk ngawtin ka hria !! (Thlalak hmasaber hi '60's bawr vela sipai hmunpui an rauhsan tak aṭanga hmeh ani e, a bul lawk ah hian Helipad a awm, Khua a thim lek lek tawhin a vawt bawka a mawi lo khawp mai).
Wet Rice Cultivation: An luidung neihchhun hi hmasang aṭang tawhin kutlawngin tuikawngte siam danglam in phairama an buhchin dan angin an ching ve thlap a. He tuikawng hian khawl nilo ‘Pressure’ hmangin leilet te hnianghnar tawkin tun thlengin tui in a la chawm thei a. Tin, engkimah ran chhawr/khawl hman anih bawk loh avangin UNESCO pawhin ‘World Heritage Site’ a puan a tum mek ani.
Hmunsanga awm leh rawmvawt tih takah buhphun hun hi February ah ti ṭan in October ah buhvuak/buhseng ani thung a. Hemi bakah hian May thla aṭangin tuikawngah - Pakho/Hetey - sangha te khawi in July-September velah eikhawp an tling leh a, sangha tui tak ni a sawi ani leh bawk.
Mak danglam tak mai chu an mipate hian thingphurh leh zu in bak tih han tum miah lova, engkim an hmeichhiate hian an thawk vek a – Khawvawt hnuaia tui dai renga thawk an ni bawka Apong, an Zu taivawn hi, nilengin an in e an ti alawm. Tin, July thla hian buh thar tam nan leh hnamtin te tana malsawmna anih nan Kut angreng deuh Dree an hmang ṭhin bawk. Englekhawle he hmun pilril tak mai hi a intodelh tawk ngawtin ka hria !! (Thlalak hmasaber hi '60's bawr vela sipai hmunpui an rauhsan tak aṭanga hmeh ani e, a bul lawk ah hian Helipad a awm, Khua a thim lek lek tawhin a vawt bawka a mawi lo khawp mai).






Tattooing: An ching tawh lo nain upa lam deuh hmuh tur an la tam mai. An mipate ten an khabeah T chhut laiin an hmeichhiaten hmai tih ran leh hnarbeh an uar thin hle. An sawidanin an hmeichhiate hi an hmelṭha bik a, hnamdangin an run phah fo a, chuvanga an lanchhiat na na chin ṭan ani awm e. A dik maithei ani, ṭhangtharte kan nupa a kan hmuhdanin – Hleitling leh fu ke dik, hmaifang ṭha leh hmaitung, leh ngosen lampang anni tlangpui.

Hnammawl zeta hmuhtum khan ngaihsanna tamtak neiin Ziro ka chhuahsan ta anih chu. Hengho lak aṭang hian Mizote hian zirtur tamtak kan nei maithei ani. Mahse thlanlung an tihdan leh mithi phum dan (Puanin an tel tawp) aṭang hian an hnam hnufualna tlemazawng a langin ka hria.

Hnammawl zeta hmuhtum khan ngaihsanna tamtak neiin Ziro ka chhuahsan ta anih chu. Hengho lak aṭang hian Mizote hian zirtur tamtak kan nei maithei ani. Mahse thlanlung an tihdan leh mithi phum dan (Puanin an tel tawp) aṭang hian an hnam hnufualna tlemazawng a langin ka hria.

Subscribe to:
Posts (Atom)